زندگینامه فاضل نظری

فاضل نظری سال ۵۸ در شهر خمین واقع در استان مرکزی متولد شد. تحصیلات اولیه خود را در شهر خوانسار گذرانده است. او دارای مدرک کارشناسی ارشد در رشته مدیریت صنعتی است و تا به حال علاوه بر چندین مجموعه شعری که منتشر کرده ، مسئولیت هایی هم در حوزه شعر فارسی داشته است. مشاور علمی جشنواره بین المللی شعر فجر شاید مهمترین این مسئولیت ها باشد.او هم اکنون رئیس حوزه هنری استان تهران می باشد. تا کنون از این شاعر جوان اما با تجربه کشورمان سه مجموعه شعر « اقلیت » ، « گریه های امپراطور » و « آن ها » توسط انتشارات سوره مهر به چاپ رسیده که هر کدام از این مجموعه ها به دلیل استقبال چندین بار تجدید چاپ شده اند. مجموعه های شعری او توسط سوره مهر در یک بسته بندی مجزا تحت عنوان « سه گانه شعری فاضل نظری » ارائه شده است. نظری علاوه بر ریاست حوزه هنری استان تهران ، عضو شورای عالی شعر مرکز موسیقی و سرود نیز هست و در دانشگاه نیز تدریس می کند.

درآمیختن

مجال
بی رحمانه اندک بود و
واقعه سخت نامنتظر.از بهار
حظ ّ تماشائی نچشیدم،
که قفس
باغ را پژمرده می کند.
***از آفتاب و نفس
چنان بریده خواهم شد
که لب از بوسه نا سیراب.برهنه
بگو برهنه به خاکم کنند
سرا پا برهنه
بدان گونه که عشق را نماز می بریم،-که بی شایبه حجابی
با خاک
عاشقانه
در آمیختن می خواهم.

از دفتر: ابرهیم در آتش

احمد شاملو

دریا صدا که می زندم وقت کار نیست - محمد علی بهمنی

دریا صدا که می زندم وقت کار نیست

دیگر مرا به مشغله ای اختیار نیست

پر می کشم به جانب هم بغضِ هر شبم

آیینه ای که هیچ زمانش غبار نیست

دریا و من چقدر شبیه ایم گرچه باز

من سخت بی قرارم و او بی قرار نیست

با او چه خوب می شود از حال خویش گفت

دریا که از اهالی این روزگار نیست

امشب ولی هوای جنون موج می زند

دریا سرش به هیچ سری سازگار نیست

ای کاش از تو هیچ نمی گفتم اش ببین

دریا هم این چنین که منم بردبار نیست

گرچه چشمان تو جز در پی زیبایی نیست - فاضل نظری

گرچه چشمان تو جز در پی زیبایی نیست    

دل بکن! آینه این قدر تماشایی نیست

حاصل خیره در آینه شدن‌ها آیا               

دو برابر شدن غصه تنهایی نیست؟!

بی‌سبب تا لب دریا مکشان قایق را         

قایقت را بشکن! روح تو دریایی نیست

آه در آینه تنها کدرت خواهد کرد             

آه! دیگر دمت ای دوست مسیحایی نیست

آنکه یک عمر به شوق تو در این کوچه نشست       

حال وقتی به لب پنجره می‌آیی نیست

خواستم با غم عشقش بنویسم شعری            

گفت: هر خواستنی عین توانایی نیست

فاضل نظری

اگر چـه شک عجیبی به «داشتن» دارم - غلامرضا طریقی

اگر چـه شک عجیبی به «داشتن» دارم
سعادتی ست تو را داشتن که من دارم!

کنار من بِنِشین و بگو چه چاره کنم؟
برای غربت تلخــی که در وطن دارم؟

بگو که در دل و دستت چه مرهمی داری
برای این همه زخمـــی کـه در بدن دارم؟

مرا بــه خود بفشار و ببین بــه جای بدن
چه آتشی ست؟ که در زیر پیرهن دارم؟

به رغم دیدن آرامش تو کم نشده
ارادتــی کــه به آرامش کفن دارم

مرا که وقت غروبم رسیده بدرقه کن
اگرچه با تو امیدی به سر زدن دارم!!

غلامرضا طریقی

شراب تلخ بیاور که وقت شیدایی ست - فاضل نظری

شراب تلخ بیاور که وقت شیدایی ست

که آنچه در سرِ من نیست، بیم رسوایی ست

چه غم که خلق به حسن تو عیب می گیرند؟

همیشه زخم زبان خون بهای زیبایی ست

اگر خیال تماشاست در سرت، بشتاب

که آبشارم و افتادنم تماشایی ست

شباهت من و تو هرچه بود ثابت کرد

که فصل مشترک عشق و عقل تنهایی ست

کنون اگرچه کویرم هنوز در سرِ من

صدای پر زدن مرغ های دریایی ست

یادت نرود با دلم از کینه چه گفتی ! - فاضل نظری

یادت نرود با دلم از کینه چه گفتی    !

زیر لب از آن کینه دیرینه چه گفتی؟

این دست وفا بود، نه دست طلب از دوست   !

اما تو، به این دست پر از پینه چه گفتی؟

دل، اهل مکدر شدن از حرف کسی نیست

ای آه جگرسوز! به آیینه چه گفتی؟

از بوسه گلگون تو خون می‌چکد ای تیر!

جان و جگرم سوخت! به این سینه چه گفتی؟

از رستم پیروز همین بس که بپرسند:

از کشتن سهراب به تهمینه چه گفتی؟

پیشانی ام را بوسه زد در خواب هندویی - فاضل نظری

پیشانی ام را بوسه زد در خواب هندویی

شاید از آن ساعت طلسمم کرده جادویی

شاید از آن پس بود که احساس می کردم

در سینه ام پر می زند شب ها پرستویی

شاید از آن پس بود که با حسرت از دستم

هر روز سیبی سرخ می افتاد در جویی

از کودکی دیوانه بودم ، مادرم می گفت :

از شانه ام هر روز می چیده ست شب بویی

نام تو را می کند روی میز ها هر وقت

در دست آن دیوانه می افتاد چاقویی

بیچاره آهویی که صید پنجه ی شیری ست

بیچاره تر شیری که صید چشم آهویی

اکنون ز تو با نا امیدی چشم می پوشم

اکنون ز من با بی وفایی دست می شویی

آیینه خـیـلـی هـم نبـاید راسـتـگـو باشـد

مـن مایه ی رنـج تو هـسـتـم راسـت مـی گـویی

فاضل نظری

بهجت آباد خاطره سی - شهریار

اولدوز سایاراق گوزله میشم هر گئجه یاری

گج گلمه ده دیر یار یئنه اولموش گئجه یاری

گؤزلر آسیلی یوخ نه قارالتی نه ده بیر سس

باتمیش گولاغیم گؤرنه دؤشور مکده دی داری

بیر قوش آییغام! سویلیه رک گاهدان اییلده ر

گاهدان اونودا یئل دئیه لای-لای هوش آپاری

یاتمیش هامی بیر آللاه اویاقدیر داها بیر من

مندن آشاغی کیمسه یوخ اوندان دا یوخاری

قورخوم بودی یار گلمه یه بیردن یاریلا صبح

باغریم یاریلار صبحوم آچیلما سنی تاری!

دان اولدوزی ایسته ر چیخا گؤز یالواری چیخما

او چیخماسادا اولدوزومون یوخدی چیخاری

گلمز تانیرام بختیمی ایندی آغارار صبح

قاش بیله آغاردیقجا داها باش دا آغاری

عشقین کی قراریندا وفا اولمیاجاقمیش

بیلمم کی طبیعت نیه قویموش بو قراری؟

سانکی خوروزون سون بانی خنجردی سوخولدی

سینه مده أورک وارسا کسیب قیردی داماری

ریشخندله قیرجاندی سحر سویله دی: دورما

جان قورخوسی وار عشقین اوتوزدون بو قماری

اولدوم قره گون آیریلالی او ساری تئلدن

بونجا قره گونلردی ایدن رنگیمی ساری

گؤز یاشلاری هر یئردن آخارسا منی توشلار

دریایه باخار بللی دی چایلارین آخاری

از بس منی یاپراق کیمی هیجرانلا سارالدیب

باخسان اوزونه سانکی قیزیل گولدی قیزاری

محراب شفقده ئوزومی سجده ده گؤردوم

قان ایچره غمیم یوخ اوزوم اولسون سنه ساری

عشقی واریدی شهریارین گللی- چیچکلی

افسوس قارا یل اسدی خزان اولدی بهاری

شهریار

منظومهٔ حیدر بابا (به همراه ترجمه فارسی) - شهریار

سلام بر حیدر بابا

حیدر بابایه سلام

۱

‫حیدربابا چو ابر شَخَد ، غُرّد آسمان  

 ‫حیدربابا  ایلدیریملار شاخاندا

‫سیلابهاى تُند و خروشان شود روان 

 سئللر  سولار شاققیلدییوب آخاندا

‫صف بسته دختران به تماشایش آن زمان 

 ‫قیزلار اوْنا صف باغلییوب باخاندا

‫بر شوکت و تبار تو بادا سلام من 

 ‫سلام اولسون شوْکتوْزه ائلوْزه !

‫گاهى رَوَد مگر به زبان تو نام من 

 ‫منیم دا بیر آدیم گلسین دیلوْزه

۲

حیدربابا چو کبکِ تو پَرّد ز روى خاک 

‫حیدربابا ، کهلیک لروْن اوچاندا

خرگوشِ زیر بوته گُریزد هراسناک 

‫کوْل دیبینن دوْشان قالخوب  قاچاندا

‫باغت به گُل نشسته و گُل کرده جامه چاک 

‫باخچالارون چیچکلنوْب  آچاندا

 ‫ممکن اگر شود ز منِ خسته یاد کن 

‫بیزدن ده بیر موْمکوْن اوْلسا یاد ائله

‫دلهاى غم گرفته ، بدان یاد شاد کن 

‫آچیلمیان اوْرکلرى شاد ائله

۳

چون چارتاق را فِکنَد باد نوبهار

 ‫بایرام یئلى چارداخلارى ییخاندا

‫نوروزگُلى و قارچیچگى گردد آشکار 

‫نوْروز گوْلى ، قارچیچکى چیخاندا

بفشارد ابر پیرهن خود به مَرغزار

آغ بولوتلار کؤینکلرین سیخاندا

از ما هر آنکه یاد کند بى گزند باد

‫بیزدن ده بیر یاد ائلییه ن ساغ اوْلسون

‫گو : درد ما چو کوه بزرگ و بلند باد 

‫دردلریمیز قوْى دیّکلسین ، داغ اوْلسون

۴

 ‫حیدربابا چو داغ کند پشتت آفتاب 

 ‫حیدربابا ، گوْن دالووى داغلاسین !

 رخسار تو بخندد و جوشد ز چشمه آب

  ‫اوْزوْن گوْلسوْن ، بولاخلارون آغلاسین !

 یک دسته گُل ببند براى منِ خراب

 اوشاخلارون بیر دسته گوْل باغلاسین !

  ‫بسپار باد را که بیارد به کوى من

 یئل گلنده ، وئر گتیرسین بویانا

 ‫باشد که بخت روى نماید به سوى من

 بلکه منیم یاتمیش بختیم اوْیانا

۵

حیدربابا ، همیشه سر تو بلند باد 

حیدربابا ، سنوْن اوْزوْن آغ اوْلسون !

  ‫از باغ و چشمه دامن تو فرّه مند باد 

 ‫دؤرت بیر یانون بولاغ او ْلسون باغ اوْلسون !

 ‫از بعدِ ما وجود تو دور از گزند باد

‫بیزدن سوْرا سنوْن باشون ساغ اوْلسون !

 ‫دنیا همه قضا و قدر ، مرگ ومیر شد

 دوْنیا قضوْ-قدر ، اؤلوْم-ایتیمدى

 ‫این زال کى ز کُشتنِ فرزند سیر شد ؟

 دوْنیا بوْیى اوْغولسوزدى ، یئتیمدى

۶

  ‫حیدربابا ، ز راه تو کج گشت راه من

‫حیدربابا ، یوْلوم سنن کج اوْلدى

 عمرم گذشت و ماند به سویت نگاه من

‫عؤمروْم کئچدى ، گلممه دیم ، گئج اوْلدى

 دیگر خبر نشد که چه شد زادگاه من 

هئچ بیلمه دیم گؤزللروْن نئج اوْلدى

 هیچم نظر بر این رهِ پر پرپیچ و خم نبود 

 ‫بیلمزیدیم دؤنگه لر وار ، دؤنوْم وار

 ‫هیچم خبر زمرگ و ز هجران و غم نبود

 ‫ایتگین لیک وار ، آیریلیق وار ، اوْلوْم وار

۷

  ‫بر حق مردم است جوانمرد را نظر 

 ‫حیدربابا ، ایگیت اَمَک ایتیرمز

 ‫جاى فسوس نیست که عمر است در گذر 

‫عؤموْر کئچر ، افسوس بَرَه بیتیرمز

 ‫نامردْ مرد ، عمر به سر مى برد مگر ! 

 ‫نامرد اوْلان عؤمرى باشا یئتیرمز

 در مهر و در وفا ، به خدا ، جاودانه ایم 

 ‫بیزد ، واللاه ، اونوتماریق سیزلرى

 ‫ما را حلال کن ، که غریب آشیانه ایم 

‫گؤرنمسک حلال ائدوْن بیزلرى

۸

  ‫میراَژدَر آن زمان که زند بانگِ دلنشین  

 ‫حیدربابا ، میراژدر سَسلننده

 شور افکند به دهکده ، هنگامه در زمین 

کَند ایچینه سسدن - کوْیدن دوْشنده

 ‫از بهر سازِ رستمِ عاشق بیا ببین 

‫عاشیق رستم سازین دیللندیرنده

  ‫بى اختیار سوى نواها دویدنم 

 ‫یادوندادى نه هؤلَسَک قاچاردیم

 چون مرغ پرگشاده بدانجا رسیدنم 

 ‫قوشلار تکین قاناد آچیب اوچاردیم

۹

 ‫در سرزمینِ شنگل آوا ، سیبِ عاشقان  

‫شنگیل آوا یوردى ، عاشیق آلماسى

 رفتن بدان بهشت و شدن میهمانِ آن 

‫گاهدان گئدوب ، اوْردا قوْناق قالماسى

‫با سنگ ، سیب و بِهْ زدن و ، خوردن آنچنان ! 

 ‫داش آتماسى ، آلما ، هیوا سالماسى

 در خاطرم چو خواب خوشى ماندگار شد    

 ‫قالیب شیرین یوخى کیمین یادیمدا

 روحم همیشه بارور از آن دیار شد 

 ‫اثر قویوب روحومدا ، هر زادیمدا

۱۰

  ‫حیدربابا ، قُورى گؤل و پروازِ غازها 

 ‫حیدربابا ، قورى گؤلوْن قازلارى

  ‫در سینه ات به گردنه ها سوزِ سازها  

 ‫گدیکلرین سازاخ چالان سازلارى

  ‫پاییزِ تو ، بهارِ تو ، در دشتِ نازها 

 ‫کَت کؤشنین پاییزلارى ، یازلارى

 ‫چون پرده اى به چشمِ دلم نقش بسته است 

 ‫بیر سینما پرده سى دیر گؤزوْمده

  ‫وین شهریارِ تُست که تنها نشسته است 

‫تک اوْتوروب ، سئیر ائده رم اؤزوْمده

۱۱

  ‫حیدربابا ، زجادّة شهر قراچمن  

 ‫حیدربابا ، قره چمن جاداسى

 ‫چاووش بانگ مى زند آیند مرد و زن  

‫چْووشلارین گَلَر سسى ، صداسى

 ‫ریزد ز زائرانِ حَرَم درد جان وتن  

‫کربلیا گئدنلرین قاداسى

  ‫بر چشمِ این گداصفتانِ دروغگو 

‫دوْشسون بو آج یوْلسوزلارین گؤزوْنه

 ‫نفرین بر این تمدّنِ بى چشم و آبرو  

‫تمدّونون اویدوخ یالان سؤزوْنه

۱۲

 شیطان زده است است گول و زِ دِه دور گشته ایم  

  ‫حیدربابا ، شیطان بیزى آزدیریب

 ‫کنده است مهر را ز دل و کور گشته ایم 

 ‫محبتى اوْرکلردن قازدیریب

 زین سرنوشتِ تیره چه بى نور گشته ایم 

‫قره گوْنوْن سرنوشتین یازدیریب

 این خلق را به جان هم انداخته است دیو 

 ‫سالیب خلقى بیر-بیرینن جانینا

‫خود صلح را نشسته به خون ساخته است دیو 

  ‫باریشیغى بلشدیریب قانینا

۱۳

 ‫هرکس نظر به اشک کند شَر نمى کند

 گؤز یاشینا باخان اوْلسا ، قان آخماز

 انسان هوس به بستن خنجر نمى کند

 ‫انسان اوْلان خنجر بئلینه تاخماز

  ‫بس کوردل که حرف تو باور نمى کند 

 ‫آمما حئییف کوْر توتدوغون بوراخماز

 ‫فردا یقین بهشت ، جهنّم شود به ما 

 ‫بهشتیمیز جهنّم اوْلماقدادیر !

 ‫ذیحجّه ناگزیر ، محرّم شود به ما  

‫ذى حجّه میز محرّم اوْلماقدادیر !

۱۴

 هنگامِ برگ ریزِ خزان باد مى وزید 

‫خزان یئلى یارپاخلارى تؤکنده

 از سوى کوه بر سرِ دِه ابر مى خزید

 ‫بولوت داغدان یئنیب ، کنده چؤکنده

   ‫با صوت خوش چو شیخ مناجات مى کشید 

 ‫شیخ الاسلام گؤزل سسین چکنده

  ‫دلها به لرزه از اثر آن صلاى حق 

 ‫نیسگیللى سؤز اوْرکلره دَیَردى

 خم مى شدند جمله درختان براى حق  

 ‫آغاشلار دا آللاها باش اَیَردى

۱۵

 ‫داشلى بُولاخ مباد پُر از سنگ و خاک و خَس 

 ‫داشلى بولاخ داش-قومونان دوْلماسین !

  ‫پژمرده هم مباد گل وغنچه یک نَفس 

 ‫باخچالارى سارالماسین ، سوْلماسین !

 ‫از چشمه سارِ او نرود تشنه هیچ کس 

 ‫اوْردان کئچن آتلى سوسوز اولماسین !

‫اى چشمه ، خوش به حال تو کانجا روان شدى 

 ‫دینه : بولاخ ، خیرون اوْلسون آخارسان

  ‫چشمى خُمار بر افقِ آسمان شدى

  ‫افقلره خُمار-خُمار باخارسان

۱۶

 ‫حیدربابا ، ز صخره و سنگت به کوهسار  

 ‫حیدر بابا ، داغین ، داشین ، سره سى

 کبکت به نغمه ، وز پیِ او جوجه رهسپار 

 ‫کهلیک اوْخور ، دالیسیندا فره سى

 از برّة سفید و سیه ، گله بى شمار 

 ‫قوزولارین آغى ، بوْزى ، قره سى

 ‫اى کاش گام مى زدم آن کوه و درّه را 

 ‫بیر گئدیدیم داغ-دره لر اوزونى

 ‫مى خواندم آن ترانة » چوپان و برّه « را 

 ‫اوْخویئدیم : » چوْبان ، قیتر قوزونى «

۱۷

  ‫در پهندشتِ سُولى یِئر ، آن رشک آفتاب  

‫حیدر بابا ، سولى یئرین دوْزوْنده

  ‫جوشنده چشمه ها ز چمنها ، به پیچ و تاب  

 ‫بولاخ قئنیر چاى چمنین گؤزونده

 ‫بولاغ اوْتى شناورِ سرسبز روى آب 

 ‫بولاغ اوْتى اوْزَر سویون اوْزوْنده

 ‫زیبا پرندگان چون از آن دشت بگذرند 

 ‫گؤزل قوشلار اوْردان گلیب ، گئچللر

  ‫خلوت کنند و آب بنوشند و بر پرند 

‫خلوتلیوْب ، بولاخدان سو ایچللر

۱۸

 ‫وقتِ درو ، به سنبله چین داسها نگر 

‫بیچین اوْستى ، سونبول بیچن اوْراخلار

  ‫گویى به زلف شانه زند شانه ها مگر 

 ‫ایله بیل کى ، زوْلفى دارار داراخلار

 در کشتزار از پىِ مرغان ، شکارگر 

 ‫شکارچیلار بیلدیرچینى سوْراخلار

  ‫دوغ است و نان خشک ، غذاى دروگران 

‫بیچین چیلر آیرانلارین ایچللر

 ‫خوابى سبک ، دوباره همان کارِ بى کران 

 ‫بیرهوشلانیب ، سوْننان دوروب ، بیچللر

۱۹

 ‫حیدربابا ، چو غرصة خورشید شد نهان 

 ‫حیدربابا ، کندین گوْنى باتاندا

 ‫خوردند شام خود که بخوابند کودکان  

 ‫اوشاقلارون شامین ئییوب ، یاتاندا

  ‫وز پشتِ ابر غمزه کند ماه آسمان 

 ‫آى بولوتدان چیخوب ، قاش-گؤز آتاندا

  ‫از غصّه هاى بى حدِ ما قصّه ساز کن 

 ‫بیزدن ده بیر سن اوْنلارا قصّه ده

 ‫چشمان خفته را تو بدان غصّه باز کن 

 ‫قصّه میزده چوخلى غم و غصّه ده

۲۰

  ‫قارى ننه چو قصّة شب ساز میکند 

 ‫قارى ننه گئجه ناغیل دییَنده

 ‫کولاک ضربه اى زده ، در باز مى کند 

‫کوْلک قالخیب ، قاپ-باجانى دؤیَنده

 ‫با گرگ ، شَنگُلى سخن آغاز مى کند 

‫قورد گئچینین شنگوْلوْسون یینده

 ‫اى کاش بازگشته به دامان کودکى 

 ‫من قاییدیب ، بیرده اوشاق اوْلئیدیم

 ‫یک گل شکفتمى به گلستان کودکى 

 ‫بیر گوْل آچیب ، اوْندان سوْرا سوْلئیدیم

۲۱

 ‫آن لقمه هاى نوشِ عسل پیشِ عمّه جان 

‫عمّه جانین بال بلله سین ییه ردیم

 ‫خوردن همان و جامه به تن کردنم همان 

 ‫سوْننان دوروب ، اوْس دوْنومى گییه ردیم

  ‫در باغ رفته شعرِ مَتل خواندن آنچنان !  

 ‫باخچالاردا تیرینگَنى دییه ردیم

  ‫آن روزهاى نازِ خودم را کشیدنم !  

 ‫آى اؤزومى اوْ ازدیرن گوْنلریم !

 چو بى سوار گشته به هر سو دویدنم !  

 ‫آغاج مینیپ ، آت گزدیرن گوْنلریم !

۲۲

  ‫هَچى خاله به رود کنار است جامه شوى   

‫هَچى خالا چایدا پالتار یوواردى

  ‫مَمّد صادق به کاهگلِ بام ، کرده روى 

 ‫مَمَد صادق داملارینى سوواردى

  ‫ما هم دوان ز بام و زِ دیوار ، کو به کوى 

‫هئچ بیلمزدیک داغدى ، داشدى ، دوواردى

 بازى کنان ز کوچه سرازیر مى شدیم  

‫هریان گلدى شیلاغ آتیب ، آشاردیق

  ‫ما بى غمان ز کوچه مگر سیر مى شدیم ! 

 ‫آللاه ، نه خوْش غمسیز-غمسیز یاشاردیق

۲۳

 ‫آن شیخ و آن اذان و مناجات گفتنش  

‫شیخ الاسلام مُناجاتى دییه ردى

 ‫مشدى رحیم و دست یه لبّاده بردنش  

 ‫مَشَدرحیم لبّاده نى گییه ردى

 حاجى على و دیزى و آن سیر خوردنش 

 ‫مشْدآجلى بوْز باشلارى ییه ردى

 ‫بودیم بر عروسى وخیرات جمله شاد 

 ‫بیز خوْشودوق خیرات اوْلسون ، توْى  ‫اوْلسون

‫ما را چه غم ز شادى و غم ! هر چه باد باد !  

‫فرق ائلَمَز ، هر نوْلاجاق ، قوْى اولسون

۲۴

 ‫اسبِ مَلِک نیاز و وَرَندیل در شکار  

‫ملک نیاز ورندیلین سالاردى

 ‫کج تازیانه مى زد و مى تاخت آن سوار  

‫آتین چاپوپ قئیقاجیدان چالاردى

  ‫دیدى گرفته گردنه ها را عُقاب وار 

 ‫قیرقى تکین گدیک باشین آلاردى

   ‫وه ، دختران چه منظره ها ساز کرده اند !  

 ‫دوْلائیا قیزلار آچیپ پنجره

   ‫بر کوره راه پنجره ها باز کرده اند !  

 ‫پنجره لرده نه گؤزل منظره !

۲۵

‫حیدربابا ، به جشن عروسى در آن دیار  

‫حیدربابا ، کندین توْیون توتاندا

  ‫زنها حنا - فتیله فروشند بار بار 

 ‫قیز-گلینلر ، حنا-پیلته ساتاندا

 ‫داماد سیب سرخ زند پیش پاىِ یار 

 ‫بیگ گلینه دامنان آلما آتاندا

 مانده به راهِ دخترکانِ تو چشمِ من 

 ‫منیم ده اوْ قیزلاروندا گؤزوم وار

  ‫در سازِ عاشقانِ تو دارم بسى سخن 

‫عاشیقلارین سازلاریندا سؤزوم وار

۲۶

  ‫از عطر پونه ها به لبِ چشمه سارها  

 ‫حیدربابا ، بولاخلارین یارپیزى

  ‫از هندوانه ، خربزه ، در کشتزارها 

 ‫بوْستانلارین گوْل بَسَرى ، قارپیزى

 ‫از سقّز و نبات و از این گونه بارها 

 ‫چرچیلرین آغ ناباتى ، ساققیزى

 ‫مانده است طعم در دهنم با چنان اثر 

 ‫ایندى ده وار داماغیمدا ، داد وئرر

 ‫کز روزهاى گمشده ام مى دهد خبر 

 ‫ایتگین گئدن گوْنلریمدن یاد وئرر

۲۷

   ‫نوروز بود و مُرغ شباویز در سُرود  

 ‫بایرامیدى ، گئجه قوشى اوخوردى

  ‫جورابِ یار بافته در دستِ یار بود  

 ‫آداخلى قیز ، بیگ جوْرابى توْخوردى

 ‫آویخته ز روزنه ها شالها فرود 

 ‫هرکس شالین بیر باجادان سوْخوردى

‫این رسم شال و روزنه خود رسم محشرى ‫است !   

 ‫آى نه گؤزل قایدادى شال ساللاماق !

 ‫عیدى به شالِ نامزدان چیز دیگرى است ! 

  ‫بیگ شالینا بایراملیغین باغلاماق !

۲۸

‫با گریه خواستم که همان شب روم به بام  

 ‫شال ایسته دیم منده ائوده آغلادیم

 شالى گرفته بستم و رفتم به وقتِ شام  

 ‫بیر شال آلیب ، تئز بئلیمه باغلادیم

 ‫آویخته ز روزنة خانة غُلام  

‫غلام گیله قاشدیم ، شالى ساللادیم

 جوراب بست و دیدمش آن شب ز روزنه  

 ‫فاطمه خالا منه جوراب باغلادى

 ‫بگریست خاله فاطمه با یاد خانْ ننه  

‫خان ننه مى یادا سالیب ، آغلادى

۲۹

  ‫در باغهاى میرزامحمد ز شاخسار 

  ‫حیدربابا ، میرزَممدین باخچاسى

  ‫آلوچه هاى سبز وتُرش ، همچو گوشوار 

  ‫باخچالارین تورشا-شیرین آلچاسى

 ‫وان چیدنى به تاقچه ها اندر آن دیار 

 ‫گلینلرین دوْزمه لرى ، طاخچاسى

‫صف بسته اند و بر رفِ چشمم نشسته اند 

  ‫هى دوْزوْلر گؤزلریمین رفینده

 صفها به خط خاطره ام خیمه بسته اند 

‫خیمه وورار خاطره لر صفینده

۳۰

  ‫نوروز را سرشتنِ گِلهایِ چون طلا  

  ‫بایرام اوْلوب ، قیزیل پالچیق اَزَللر

 ‫با نقش آن طلا در و دیوار در جلا 

 ‫ناققیش ووروب ، اوتاقلارى بَزَللر

 ‫هر چیدنى به تاقچه ها دور از او بلا 

 ‫طاخچالارا دوْزمه لرى دوْزللر

 رنگ حنا و فَنْدُقة دست دختران 

 ‫قیز-گلینین فندقچاسى ، حناسى

 ‫دلها ربوده از همه کس ، خاصّه مادران 

 ‫هَوَسله نر آناسى ، قایناناسى

۳۱

 ‫با پیک بادکوبه رسد نامه و خبر  

  ‫باکى چى نین سؤزى ، سوْوى ، کاغیذى

 ‫زایند گاوها و پر از شیر ، بام و در  

 ‫اینکلرین بولاماسى ، آغوزى

 ‫آجیلِ چارشنبه ز هر گونه خشک و تر

 ‫چرشنبه نین گیردکانى ، مویزى

 آتش کنند روشن و من شرح داستان

 ‫قیزلار دییه ر : » آتیل ماتیل چرشنبه

 خود با زبان ترکىِ شیرین کنم بیان :

  ‫آینا تکین بختیم آچیل چرشنبه «

 ‫قیزلار دییه ر : « آتیل ماتیل چرشنبه

۳۲

  ‫با تخم مرغ هاى گُلى رنگِ پُرنگار  

 ‫یومورتانى گؤیچک ، گوللى بوْیاردیق

 ‫با کودکان دهکده مى باختم قِمار 

 ‫چاققیشدیریب ، سینانلارین سوْیاردیق

  ‫ما در قِمار و مادرِ ما هم در انتظار  

 ‫اوْیناماقدان بیرجه مگر دوْیاردیق ؟

  ‫من داشتم بسى گل وقاپِ قمارها 

‫على منه یاشیل آشیق وئرردى

  ‫از دوستان على و رضا یادگارها  

‫ارضا منه نوروزگوْلى درردى

۳۳

 ‫نوروزعلى و کوفتنِ خرمنِ جُوَش  

 ‫نوْروز على خرمنده وَل سوْرردى

 ‫پوشال جمع کردنش و رُفتن از نُوَش  

‫گاهدان یئنوب ، کوْلشلرى کوْرردى

  ‫از دوردستها سگ چوپان و عوعوَش 

 ‫داغدان دا بیر چوْبان ایتى هوْرردى

 دیدى که ایستاده الاغ از صداى سگ  

  ‫اوندا ، گؤردن ، اولاخ ایاخ ساخلادى

 ‫با گوشِ تیز کرده براى بلایِ سگ 

  ‫داغا باخیب ، قولاخلارین شاخلادى

۳۴

  ‫وقتِ غروب و آمدنِ گلّة دَواب 

 ‫آخشام باشى ناخیرینان گلنده

 در بندِ ماست کُرّة خرها به پیچ و تاب  

 ‫قوْدوخلارى چکیب ، وورادیق بنده

 گلّه رسیده در ده و رفته است آفتاب 

 ‫ناخیر گئچیب ، گئدیب ، یئتنده کنده

  ‫بر پشتِ کرّه ، کرّه سوارانِ دِه نگر 

 ‫حیوانلارى چیلپاق مینیب ، قوْواردیق

‫جز گریه چیست حاصل این کار ؟ بِهْ نگر 

  ‫سؤز چیخسایدى ، سینه گریب ، سوْواردیق

۳۵

  ‫شبها خروشد آب بهاران به رودبار   

  ‫یاز گئجه سى چایدا سولار شاریلدار

 ‫در سیل سنگ غُرّد و غلتد ز کوهسار  

 ‫داش-قَیه لر سئلده آشیب خاریلدار

 ‫چشمانِ گرگ برق زند در شبانِ تار 

 ‫قارانلیقدا قوردون گؤزى پاریلدار

 سگها شنیده بویِ وى و زوزه مى کشند 

  ‫ایتر ، گؤردوْن ، قوردى سئچیب ، اولاشدى

 ‫گرگان گریخته ، به زمین پوزه مى کشند 

 ‫قورددا ، گؤردو ْن ، قالخیب ، گدیکدن آشدى

۳۶

 ‫بر اهل ده شبانِ زمستان بهانه اى است   

  ‫قیش گئجه سى طؤله لرین اوْتاغى

‫وان کلبة طویله خودش گرمخانه اى است  

 ‫کتلیلرین اوْتوراغى ، یاتاغى

 ‫در رقصِ شعله ، گرم شدن خود فسانه اى است  

 ‫بوخاریدا یانار اوْتون یاناغى

 ‫سِنجد میان شبچره با مغز گردکان 

  ‫شبچره سى ، گیردکانى ، ایده سى

    ‫صحبت چو گرم شد برود تا به آسمان 

 ‫کنده باسار گوْلوْب - دانیشماق سسى

۳۷

    ‫آمد ز بادکوبه پسرخاله ام شُجا  

 ‫شجاع خال اوْغلونون باکى سوْقتى

 ‫با قامتى کشیده و با صحبتى رسا 

  ‫دامدا قوران سماوارى ، صحبتى

 ‫در بام شد سماور سوقاتیش به پا  

  ‫یادیمدادى شسلى قدى ، قامتى

  ‫از بختِ بد عروسى او شد عزاى او 

 ‫جؤنممه گین توْیى دؤندى ، یاس اوْلدى

  ‫آیینه ماند و نامزد و هاى هایِ او

 ‫ننه قیزین بخت آیناسى کاس اوْلدى

۳۸

 ‫چشمانِ ننه قیز به مَثَل آهوى خُتَن 

 ‫حیدربابا ، ننه قیزین گؤزلرى

 ‫رخشنده را سخن چو شکر بود در دهن   

 ‫رخشنده نین شیرین-شیرین سؤزلرى

 ‫ترکى سروده ام که بدانند ایلِ من  

‫ترکى دئدیم اوْخوسونلار اؤزلرى

 ‫این عمر رفتنى است ولى نام ماندگار 

 ‫بیلسینلر کى ، آدام گئدر ، آد قالار

 تنها ز نیک و بد مزه در کام ماندگار 

‫یاخشى-پیسدن آغیزدا بیر داد قالار

۳۹

 ‫پیش از بهار تا به زمین تابد آفتاب 

 ‫یاز قاباغى گوْن گوْنئیى دؤیَنده

 با کودکان گلولة برفى است در حساب  

 ‫کند اوشاغى قار گوْلله سین سؤیَنده

  ‫پاروگران به سُرسُرة کوه در شتاب 

‫کوْرکچى لر داغدا کوْرک زوْیَنده

 ‫گویى که روحم آمده آنجا ز راه دور 

 ‫منیم روحوم ، ایله بیلوْن اوْردادور

‫چون کبک ، برفگیر شده مانده در حضور  

‫کهلیک کیمین باتیب ، قالیب ، قاردادور

۴۰

   ‫رنگین کمان ، کلافِ رَسَنهاى پیرزن  

  ‫قارى ننه اوزاداندا ایشینى

 خورشید ، روى ابر دهد تاب آن رسَن  

‫گوْن بولوتدا اَییرردى تشینى

 دندان گرگ پیر چو افتاده از دهن  

 ‫قورد قوْجالیب ، چکدیرنده دیشینى

  ‫از کوره راه گله سرازیر مى شود 

‫سوْرى قالخیب ، دوْلائیدان آشاردى

  ‫لبریز دیگ و بادیه از شیر مى شود  

 ‫بایدالارین سوْتى آشیب ، داشاردى

۴۱

 ‫دندانِ خشم عمّه خدیجه به هم فشرد   

‫خجّه سلطان عمّه دیشین قیساردى

 کِز کرد مُلاباقر و در جاى خود فُسرد  

‫ملا باقر عم اوغلى تئز میساردى

 ‫روشن تنور و ، دود جهان را به کام بُرد  

 ‫تندیر یانیب ، توْسسى ائوى باساردى

 ‫قورى به روى سیخ تنور آمده به جوش 

‫چایدانیمیز ارسین اوْسته قایناردى

  ‫در توى ساج ، گندم بوداده در خروش 

 ‫قوْورقامیز ساج ایچینده اوْیناردى

۴۲

  ‫جالیز را به هم زده در خانه برده ایم  

  ‫بوْستان پوْزوب ، گتیرردیک آشاغى

 ‫در خانه ها به تخته - طبقها سپرده ایم 

 ‫دوْلدوریردیق ائوده تاختا-طاباغى

 ‫از میوه هاى پخته و ناپخته خورده ایم  

 ‫تندیرلرده پیشیرردیک قاباغى

 ‫تخم کدوى تنبل و حلوایى و لبو 

  ‫اؤزوْن ئییوْب ، توخوملارین چیتداردیق

 خوردن چنانکه پاره شود خُمره و سبو 

 ‫چوْخ یئمکدن ، لاپ آز قالا چاتداردیق

۴۳

 از ورزغان رسیده گلابى فروشِ ده  

 ‫ورزغان نان آرموت ساتان گلنده

‫از بهر اوست این همه جوش و خروشِ ده  

 ‫اوشاقلارین سسى دوْشردى کنده

 دنیاى دیگرى است خرید و فروش ده  

 ‫بیزده بویاننان ائشیدیب ، بیلنده

  ‫ما هم شنیده سوى سبدها دویده ایم  

 ‫شیللاق آتیب ، بیر قیشقریق سالاردیق

 ‫گندم بداده ایم و گلابى خریده ایم  

 ‫بوغدا وئریب ، آرموتلاردان آلاردیق

۴۴

 ‫مهتاب بود و با تقى آن شب کنار رود 

 ‫میرزاتاغى نان گئجه گئتدیک چایا

 من محو ماه و ماه در آن آب غرق بود

 ‫من باخیرام سئلده بوْغولموش آیا

 ‫زان سوى رود ، نور درخشید و هر دو زود 

 ‫بیردن ایشیق دوْشدى اوْتاى باخچایا

 گفتیم آى گرگ ! و دویدیم سوى ده

 ‫اى واى دئدیک قورددى ، قئیتدیک قاشدیق

 ‫چون مرغ ترس خورده پریدیم توى ده 

 ‫هئچ بیلمه دیک نه وقت کوْللوکدن آشدیق

۴۵

 حیدربابا ، درخت تو شد سبز و سربلند 

  ‫حیدربابا ، آغاجلارون اوجالدى

 لیک آن همه جوانِ تو شد پیر و دردمند

  ‫آمما حئییف ، جوانلارون قوْجالدى

 گشتند برّه هاى فربه تو لاغر و نژند  

‫توْخلیلارون آریخلییب ، آجالدى

 ‫خورشید رفت و سایه بگسترد در جهان  

 ‫کؤلگه دؤندى ، گوْن باتدى ، قاش قَرَلدى

 چشمانِ گرگها بدرخشید آن زمان 

 ‫قوردون گؤزى قارانلیقدا بَرَلدى

۴۶

 ‫گویند روشن است چراغ خداى ده  

 ائشیتمیشم یانیر آللاه چیراغى

 ‫دایر شده است چشمة مسجد براى ده  

 دایر اوْلوب مسجدیزوْن بولاغى

 ‫راحت شده است کودک و اهلِ سراى ده  

 ‫راحت اوْلوب کندین ائوى ، اوشاغى

 ‫منصور خان همیشه توانمند و شاد باد !  

 ‫منصورخانین الی-قوْلى وار اوْلسون

 ‫در سایه عنایت حق زنده یاد باد !  

 ‫هاردا قالسا ، آللاه اوْنا یار اوْلسون

۴۷

 ‫حیدربابا ، بگوى که ملاى ده کجاست ؟  

 ‫حیدربابا ، ملا ابراهیم وار ، یا یوْخ ؟

 ‫آن مکتب مقدّسِ بر پایِ ده کجاست ؟  

‫مکتب آچار ، اوْخور اوشاقلار ، یا یوْخ ؟

‫آن رفتنش به خرمن و غوغاى ده کجاست ؟  

‫خرمن اوْستى مکتبى باغلار ، یا یوْخ ؟

 ‫از من به آن آخوند گرامى سلام باد !  

 ‫مندن آخوندا یتیررسن سلام

  ‫عرض ارادت و ادبم در کلام باد !  

  ‫ادبلى بیر سلامِ مالاکلام

۴۸

  ‫تبریز بوده عمّه و سرگرم کار خویش 

  ‫خجّه سلطان عمّه گئدیب تبریزه

  ‫ما بى خبر ز عمّه و ایل و تبار خویش 

 ‫آمما ، نه تبریز ، کى گلممیر بیزه

 برخیز شهریار و برو در دیار خویش 

  ‫بالام ، دورون قوْیاخ گئداخ ائممیزه

  ‫بابا بمرد و خانة ما هم خراب شد 

  ‫آقا اؤلدى ، تو فاقیمیز داغیلدى

 هر گوسفندِ گم شده ، شیرش برآب شد 

 ‫قوْیون اوْلان ، یاد گئدوْبَن ساغیلدى

۴۹

  ‫دنیا همه دروغ و فسون و فسانه شد 

 ‫حیدربابا ، دوْنیا یالان دوْنیادى

 ‫کشتیّ عمر نوح و سلیمان روانه شد 

 ‫سلیماننان ، نوحدان قالان دوْنیادى

  ‫ناکام ماند هر که در این آشیانه شد 

‫اوغول دوْغان ، درده سالان دوْنیادى

 ‫بر هر که هر چه داده از او ستانده است 

  ‫هر کیمسَیه هر نه وئریب ، آلیبدى

  ‫نامى تهى براى فلاطون بمانده است 

 ‫افلاطوننان بیر قورى آد قالیبدى

۵۰

 ‫حیدربابا ، گروه رفیقان و دوستان

  ‫حیدربابا ، یار و یولداش دؤندوْلر

 ‫برگشته یک یک از من و رفتند بى نشان 

  ‫بیر-بیر منى چؤلده قوْیوب ، چؤندوْلر

  ‫مُرد آن چراغ و چشمه بخشکید همچنان 

  ‫چشمه لریم ، چیراخلاریم ، سؤندوْلر

 خورشید رفت روى جهان را گرفت غم 

 ‫یامان یئرده گؤن دؤندى ، آخشام اوْلدى

  ‫دنیا مرا خرابة شام است دم به دم  

 ‫دوْنیا منه خرابهٔ شام اوْلدى

۵۱

  ‫قِپچاق رفتم آن شب من با پسر عمو 

 ‫عم اوْغلینان گئدن گئجه قیپچاغا

  ‫اسبان به رقص و ماه درآمد ز روبرو  

 ‫آى کى چیخدى ، آتلار گلدى اوْیناغا

 ‫خوش بود ماهتاب در آن گشتِ کو به کو 

 ‫دیرماشیردیق ، داغلان آشیردیق داغا

‫اسب کبودِ مش ممى خان رقص جنگ کرد 

 ‫مش ممى خان گؤى آتینى اوْیناتدى

  ‫غوغا به کوه و درّه صداى تفنگ کرد  

 ‫تفنگینى آشیردى ، شاققیلداتدى

۵۲

  ‫در درّة قَره کوْل و در راه خشگناب 

‫حیدربابا ، قره کوْلون دره سى

  ‫در صخره ها و کبک گداران و بندِ آب  

  ‫خشگنابین یوْلى ، بندى ، بره سى

  ‫کبکانِ خالدار زرى کرده جاى خواب  

  ‫اوْردا دوْشَر چیل کهلیگین فره سى

  ‫زانجا چو بگذرید زمینهاى خاک ماست 

  ‫اوْردان گئچر یوردوموزون اؤزوْنه

 ‫این قصّه ها براى همان خاکِ پاک ماست  

 ‫بیزده گئچک یوردوموزون سؤزوْنه

۵۳

 امروز خشگناب چرا شد چنین خراب ؟  

  ‫خشگنابى یامان گوْنه کیم سالیب ؟

 ‫با من بگو : که مانده ز سادات خشگناب ؟  

  ‫سیدلردن کیم قیریلیب ، کیم قالیب ؟

  ‫اَمیر غفار کو ؟ کجا هست آن جناب ؟ 

  ‫آمیرغفار دام-داشینى کیم آلیب ؟

 ‫آن برکه باز پر شده از آبِ چشمه سار ؟ 

 ‫بولاخ گنه گلیب ، گؤلى دوْلدورور ؟

 ‫یا خشک گشته چشمه و پژمرده کشتزار ؟  

 ‫یا قورویوب ، باخچالارى سوْلدورور ؟

۵۴

  ‫آمیرغفار سرورِ سادات دهر بود  

 ‫آمیر غفار سیدلرین تاجییدى

 ‫در عرصه شکار شهان نیک بهر بود

  ‫شاهلار شکار ائتمه سى قیقاجییدى

 با مَرد شَهد بود و به نامرد زهر بود 

 ‫مَرده شیرین ، نامرده چوْخ آجییدى

 لرزان براى حق ستمدیدگان چو بید 

 ‫مظلوملارین حقّى اوْسته اَسَردى

 ‫چون تیغ بود و دست ستمکار مى برید 

 ‫ظالم لرى قیلیش تکین کَسَردى

۵۵

 ‫میر مصطفى و قامت و قدّ کشیده اش 

  ‫میر مصطفا دایى ، اوجا بوْى بابا

 ‫آن ریش و هیکل چو تولستوى رسیده اش 

 ‫هیکللى ،ساققاللى ، توْلستوْى بابا

 شکّر زلب بریزد و شادى ز دیده اش

  ‫ائیلردى یاس مجلسینى توْى بابا

  ‫او آبرو عزّت آن خشگناب بود  

  ‫خشگنابین آبروسى ، اَردَمى

  ‫در مسجد و مجالس ما آفتاب بود  

  ‫مسجدلرین ، مجلسلرین گؤرکَمى

۵۶

 ‫مجدالسّادات خندة خوش مى زند چو باغ 

 ‫مجدالسّادات گوْلردى باغلارکیمى

 ‫چون ابر کوهسار بغُرّد به باغ و راغ  

‫گوْروْلدردى بولوتلى داغلارکیمى

  ‫حرفش زلال و روشن چون روغن چراغ 

‫سؤز آغزیندا اریردى یاغلارکیمى

  ‫با جَبهتِ گشاده ، خردمند دیه بود 

 ‫آلنى آچیق ، یاخشى درین قاناردى

   ‫چشمان سبز او به زمرّد شبیه بود 

 ‫یاشیل گؤزلر چیراغ تکین یاناردى

۵۷

 آن سفره هاى باز پدر یاد کردنى است 

   ‫منیم آتام سفره لى بیر کیشییدى

 ‫آن یاریش به ایل من انشا کردنى است 

  ‫ائل الیندن توتماق اوْنون ایشییدى

  ‫روحش به یاد نیکى او شاد کردنى است 

  ‫گؤزللرین آخره قالمیشییدى

  ‫وارونه گشت بعدِ پدر کار روزگار  

  ‫اوْننان سوْرا دؤنرگه لر دؤنوْبلر

  ‫خاموش شد چراغ محبت در این دیار  

  ‫محبّتین چیراخلارى سؤنوْبلر

۵۸

  ‫بشنو ز میرصالح و دیوانه بازیش

 ‫میرصالحین دلى سوْلوق ائتمه سى

  ‫سید عزیز و شاخسى و سرفرازیش 

  ‫میر عزیزین شیرین شاخسِى گئتمه سى

 ‫میرممّد و نشستن و آن صحنه سازیش 

 ‫میرممّدین قورولماسى ، بیتمه سى

 امروز گفتنم همه افسانه است و لاف

 ‫ایندى دئسک ، احوالاتدى ، ناغیلدى

‫بگذشت و رفت و گم شد و نابود ، بى گزاف  

 ‫گئچدى ، گئتدى ، ایتدى ، باتدى ، داغیلدى

۵۹

  ‫بشنو ز میر عبدل و آن وسمه بستنش  

 ‫میر عبدوْلوْن آیناداقاش یاخماسى

  ‫تا کُنج لب سیاهى وسمه گسستنش 

‫جؤجیلریندن قاشینین آخماسى

 ‫از بام و در نگاهش و رعنا نشستنش 

 ‫بوْیلانماسى ، دام-دوواردان باخماسى

  ‫شاه عبّاسین دوْربوْنى ، یادش بخیر !  

 ‫شاه عبّاسین دوْربوْنى ، یادش بخیر !

  ‫خشگنابین خوْش گوْنى ، یادش بخیر !  

 ‫خشگنابین خوْش گوْنى ، یادش بخیر !

۶۰

 ‫عمّه ستاره نازک را بسته در تنور 

 ‫ستاره عمّه نزیک لرى یاپاردى

 هر دم رُبوده قادر از آنها یکى به روز 

 ‫میرقادر ده ، هر دم بیرین قاپاردى

 ‫چون کُرّه اسب تاخته و خورده دور دور  

  ‫قاپیپ ، یئیوْب ، دایچاتکین چاپاردى

  ‫آن صحنة ربودنِ نان خنده دار بود 

  ‫گوْلمه لیدى اوْنون نزیک قاپپاسى

  ‫سیخ تنور عمّه عجب ناگوار بود !  

  ‫عمّه مینده ارسینینین شاپپاسى

۶۱

 گویند میر حیدرت اکنون شده است پیر 

  ‫حیدربابا ، آمیر حیدر نئینیوْر ؟

  ‫برپاست آن سماور جوشانِ دلپذیر  

‫یقین گنه سماوارى قئینیوْر

 شد اسبْ پیر و ، مى جَوَد از آروارِ زیر 

داى قوْجالیب ، آلت انگینن چئینیوْر

  ‫ابرو فتاده کُنج لب و گشته گوش کر 

 ‫قولاخ باتیب ، گؤزى گیریب قاشینا

  ‫بیچاره عمّه هوش ندارد به سر دگر 

 ‫یازیق عمّه ، هاوا گلیب باشینا

۶۲

 ‫میر عبدل آن زمان که دهن باز مى کند 

 ‫خانم عمّه میرعبدوْلوْن سؤزوْنى

 عمّه خانم دهن کجى آغاز مى کند 

 ‫ائشیدنده ، ایه ر آغز-گؤزوْنى

  ‫با جان ستان گرفتنِ جان ساز مى کند 

  ‫مَلْکامِدا وئرر اوْنون اؤزوْنى

 ‫تا وقت شام و خوابِ شبانگاه مى رسد 

‫دعوالارین شوخلوغیلان قاتاللار

‫شوخى و صلح و دوستى از راه مى رسد

 ‫اتى یئیوْب ، باشى آتیب ، یاتاللار

۶۳

  ‫فضّه خانم گُزیدة گلهاى خشگناب 

 ‫فضّه خانم خشگنابین گوْلییدى

   ‫یحیى ، غلامِ دختر عمو بود در حساب 

  ‫آمیریحیا عمقزینون قولییدى

 رُخساره نیز بود هنرمند و کامیاب 

 ‫رُخساره آرتیستیدى ، سؤگوْلییدى

 ‫سید حسین ز صالح تقلید مى کند 

 ‫سیّد حسین ، میر صالحى یانسیلار

 ‫با غیرت است جعفر و تهدید مى کند

 ‫آمیرجعفر غیرتلى دیر ، قان سالار

۶۴

  ‫از بانگ گوسفند و بز و برّه و سگان 

 سحر تئزدن ناخیرچیلار گَلَردى

  ‫غوغا به پاست صبحدمان ، آمده شبان  

 ‫قوْیون-قوزى دام باجادا مَلَردى

 ‫در بندِ شیر خوارة خود هست عمّه جان 

 ‫عمّه جانیم کؤرپه لرین بَلَردى

  ‫بیرون زند ز روزنه دود تَنورها 

 ‫تندیرلرین قوْزاناردى توْسیسى

 ‫از نانِ گرم و تازه دَمَد خوش بَخورها 

 ‫چؤرکلرین گؤزل اییى ، ایسیسى

۶۵

 پرواز دسته دستة زیبا کبوتران 

 ‫گؤیرچینلر دسته قالخیب ، اوچاللار

 ‫گویى گشاده پردة زرّین در آسمان 

  ‫گوْن ساچاندا ، قیزیل پرده آچاللار

 ‫در نور ، باز و بسته شود پرده هر زمان

 ‫قیزیل پرده آچیب ، ییغیب ، قاچاللار

 در اوج آفتاب نگر بر جلال کوه 

 ‫گوْن اوجالیب ، آرتارداغین جلالى

 ‫زیبا شود جمال طبیعت در آن شکوه 

 ‫طبیعتین جوانلانار جمالى

۶۶

 گر کاروان گذر کند از برفِ پشت کوه  

  ‫حیدربابا ، قارلى داغلار آشاندا

  ‫شب راه گم کند به سرازیرى ، آن گروه  

  ‫گئجه کروان یوْلون آزیب ، چاشاندا

 ‫باشم به هر کجاى ، ز ایرانِ پُرشُکوه 

  ‫من هارداسام ، تهراندا یا کاشاندا

  ‫چشمم بیابد اینکه کجا هست کاروان 

 ‫اوزاقلاردان گؤزوم سئچر اوْنلارى

 ‫آید خیال و سبقت گیرد در آن میان 

 ‫خیال گلیب ، آشیب ، گئچر اوْنلارى

۶۷

   ‫اى کاش پشتِ دامْ قَیَه ، از صخره هاى تو 

 ‫بیر چیخئیدیم دام قیه نین داشینا

  ‫مى آمدم که پرسم از او ماجراى تو 

  ‫بیر باخئیدیم گئچمیشینه ، یاشینا

  ‫بینم چه رفته است و چه مانده براى تو 

  ‫بیر گورئیدیم نه لر گلمیش باشینا

 ‫روزى چو برفهاى تو با گریه سر کنم 

  ‫منده اْونون قارلاریلان آغلاردیم

  ‫دلهاى سردِ یخ زده را داغتر کنم 

 ‫قیش دوْندوران اوْرکلرى داغلاردیم

۶۸

 ‫خندان شده است غنچة گل از براى دل 

 ‫حیدربابا ، گوْل غنچه سى خنداندى

 ‫لیکن چه سود زان همه ، خون شد غذاى دل 

 ‫آمما حئیف ، اوْرک غذاسى قاندى

 ‫زندانِ زندگى شده ماتم سراى دل 

  ‫زندگانلیق بیر قارانلیق زینداندى

  ‫کس نیست تا دریچة این قلعه وا کند 

 ‫بو زیندانین دربچه سین آچان یوْخ

 ‫زین تنگنا گریزد و خود را رها کند

 ‫بو دارلیقدان بیرقورتولوب ، قاچان یوْخ

۶۹

 ‫حیدربابا ، تمام جهان غم گرفته است 

  ‫حیدربابا گؤیلر بوْتوْن دوماندى

  ‫وین روزگارِ ما همه ماتم گرفته است  

 ‫گونلریمیز بیر-بیریندن یاماندى

‫اى بد کسى که که دست کسان کم گرفته است 

  ‫بیر-بیروْزدن آیریلمایون ، آماندى

  ‫نیکى برفت و در وطنِ غیر لانه کرد  

 ‫یاخشیلیغى الیمیزدن آلیبلار

  ‫بد در رسید و در دل ما آشیانه کرد 

  ‫یاخشى بیزى یامان گوْنه سالیبلار

۷۰

 ‫آخر چه شد بهانة نفرین شده فلک ؟  

 ‫بیر سوْروشون بو قارقینمیش فلکدن

‫زین گردش زمانه و این دوز و این کلک ؟ 

  ‫نه ایستیوْر بو قوردوغى کلکدن ؟

 ‫گو این ستاره ها گذرد جمله زین اَلَک 

 ‫دینه گئچیرت اولدوزلارى الکدن

  ‫بگذار تا بریزد و داغان شود زمین 

‫قوْى تؤکوْلسوْن ، بو یئر اوْزى داغیلسین

 ‫در پشت او نگیرد شیطان دگر کمین 

  ‫بو شیطانلیق قورقوسى بیر ییغیلسین

۷۱

 اى کاش مى پریدم با باد در شتاب  

  ‫بیر اوچئیدیم بو چیرپینان یئلینن

 ‫اى کاش مى دویدم همراه سیل و آب 

  ‫باغلاشئیدیم داغدان آشان سئلینن

  ‫با ایل خود گریسته در آن ده خراب 

  ‫آغلاشئیدیم اوزاق دوْشَن ائلینن

‫مى دیدم از تبار من آنجا که مانده است ؟ 

  ‫بیر گؤرئیدیم آیریلیغى کیم سالدى

 ‫وین آیه فراق در آنجا که خوانده است ؟ 

 ‫اؤلکه میزده کیم قیریلدى ، کیم قالدى

۷۲

‫من هم به چون تو کوه بر افکنده ام نَفَس          

 ‫من سنون تک داغا سالدیم نَفَسى

 ‫فریاد من ببر به فلک ، دادِ من برس        

 ‫سنده قئیتر ، گوْیلره سال بو سَسى

 ‫بر جُغد هم مباد چنین تنگ این قفس            

  ‫بایقوشوندا دار اوْلماسین قفسى

 ‫در دام مانده شیرى و فریاد مى کند         

 ‫بوردا بیر شئر داردا قالیب ، باغیریر

  ‫دادى طَلب ز مردمِ بیداد مى کند           

 ‫مروّت سیز انسانلارى چاغیریر

۷۳

 تا خون غیرت تو بجوشد ز کوهسار  

 ‫حیدربابا ، غیرت قانون قاینارکن

  ‫تا پَر گرفته باز و عقابت در آن کنار 

  ‫قره قوشلار سنن قوْپوپ ، قالخارکن

 ‫با تخته سنگهایت به رقصند و در شکار 

 ‫اوْ سیلدیریم داشلارینان اوْینارکن

 برخیز و نقش همّت من در سما نگر 

 ‫قوْزان ، منیم همّتیمى اوْردا گؤر

  ‫برگَرد و قامتم به سرِ دارها نگر 

 ‫اوردان اَییل ، قامتیمى داردا گؤر

۷۴

  ‫دُرنا ز آسمان گذرد وقت شامگاه 

 ‫حیدربابا . گئجه دورنا گئچنده

  ‫کوْراوْغلى در سیاهى شب مى کند نگاه  

 ‫کوْراوْغلونون گؤزى قارا سئچنده

  ‫قیرآتِ او به زین شده و چشم او به راه 

  ‫قیر آتینى مینیب ، کسیب ، بیچنده

 ‫من غرق آرزویم و آبم نمى برد 

  ‫منده بوردان تئز مطلبه چاتمارام

  ‫ایوَز تا نیاید خوابم نمى برد 

  ‫ایوز گلیب ، چاتمیونجان یاتمارام

۷۵

  ‫مردانِ مرد زاید از چون تو کوهِ نور 

  ‫حیدربابا ، مرد اوْغوللار دوْغگینان

 ‫نامرد را بگیر و بکن زیر خاکِ گور 

 ‫نامردلرین بورونلارین اوْغگینان

 چشمانِ گرگِ گردنه را کور کن به زور 

 ‫گدیکلرده قوردلارى توت ، بوْغگینان

  ‫بگذار برّه هاى تو آسوده تر چرند

 ‫قوْى قوزولار آیین-شایین اوْتلاسین

  ‫وان گلّه هاى فربه تو دُنبه پرورند 

  ‫قوْیونلارون قویروقلارین قاتلاسین

۷۶

 ‫حیدربابا ، دلِ تو چو باغِ تو شاد باد !   

  ‫حیدربابا ، سنوْن گؤیلوْن شاد اوْلسون

  ‫شَهد و شکر به کام تو ، عمرت زیاد باد !  

  ‫دوْنیا وارکن ، آغزون دوْلى داد اوْلسون

  ‫وین قصّه از حدیث من و تو به یاد باد !  

 ‫سنن گئچن تانیش اوْلسون ، یاد اوْلسون

 ‫گو شاعرِ سخنورِ من ، شهریارِ من

 ‫دینه منیم شاعر اوْغلوم شهریار

  ‫عمرى است مانده در غم و دور از دیارِ من  

  ‫بیر عمر دوْر غم اوْستوْنه غم قالار

شهریار

آه جز آینه ای کهنه مرا همدم نیست - سید تقی سیدی

آه جز آینه ای کهنه مرا همدم نیست

 پیش چشمان خودت اشک بریزی کم نیست

یک خود آزاری زیباست که من تنهایم

 لذتی هست در این زخم که در مرهم نیست

اشتیاقی به گشوده شدن این گره نیست

ور نه تنهایی من که گره اش محکم نیست

من از این فاصله ها هیچ ندارم گله ای

هر چه تقدیر نوشتست بیفتد غم نیست

لذتی نیست اگر درد نباشد قبلش

لذتی بیشتر از شور پس از ماتم نیست

بی سبب درد که هم قافیه با مرد نشد

آدم بی غم و بی درد دگر آدم نیست

تو نبین ساکت و ارام نشستم کنجی

حرف نا گفته زیاد است ولی محرم نیست

سید تقی سیدی  

زندگینامه - محمد علی بهمنی

محمدعلی بهمنی در 27 فروردین سال ۱۳۲۱ در شهر دزفول به دنیا آمد وی دوران کودکی و نوجوانی را در تهران ، کرج و بندرعباس گذراند و پس از تحصیلات مقدماتی از زمان کودکی در چاپخانه‌های تهران به کار پرداخت . او در چاپخانه با زنده یاد فریدون مشیری که آن روزها مسئول صفحه ادبی هفت‌تار چنگ مجله روشنکفر بود ، آشنا شد و نخستین شعرش در سال ۱۳۳۰ ، یعنی زمانی که او تنها ۹ سال داشت ، در مجله روشنفکر به چاپ رسید . شعرهای وی از همان زمان تاکنون به طور پراکنده در بسیاری از نشریات کشور و مجموعه شعرهای مختلف و جنگ‌ها ، انتشار یافته است و بسیاری بر این عقیده‌اند که غزل‌های او وام‌دار سبک و سیاق نیماست . بهمنی از سال 1345 همکاری خود را با رادیوآغاز کرد و پس از آن به شغل آزاد روی آورد . او از سال 1353 ساکن بندرعباس شد و پس از پیروزی انقلاب ، به تهران آمد و مجدداً به سال 1363 به بندرعباس عزیمت کرد و در حال حاضر نیز، ساکن همانجاست . محمدعلی بهمنی مسؤول چاپخانه دنیای چاپ بندرعباس و مدیر انتشارات چی‌چی‌کا در آن شهرستان است . وی در قالب‌های مختلف از کلاسیک ، نیمایی و سپید به سرودن پرداخته است . اما وجه غالب شعرهای او ، غزل می‌باشد . بهمنی را می‌توان از زمره ترانه‌سرایان موفق این روزگار دانست . او تاکنون با شرکت در برخی همایش‌های سراسری شعر دفاع مقدس ، علاقه‌مندی خود را به حضور در این عرصه نشان داده است . محمدعلی بهمنی در سال ۱۳۷۸ موفق به دریافت تندیس خورشید مهر به عنوان برترین غزل‌سرای ایران گردید .

محمدعلی بهمنی

ناگه از میکده فغان برخاست - عراقی

ناگه از میکده فغان برخاست

ناله از جان عاشقان برخاست

شر و شوری فتاد در عالم

های و هویی ازین و آن برخاست

جامی از میکده روان کردند

در پیش صد روان، روان برخاست

جرعه‌ای ریختند بر سر خاک

شور و غوغا ز جرعه‌دان برخاست

جرعه با خاک در حدیث آمد

گفت و گویی از میان برخاست

سخن جرعه عاشقی بشنید

نعره زد و ز سر جهان برخاست

بخت من، چون شنید آن نعره

سبک از خواب، سر گران برخاست

گشت بیدار چشم دل، چو مرا

عالم از پیش جسم و جان برخاست

خواستم تا ز خواب برخیزم

بنگرم کز چه این فغان برخاست؟

بود بر پای من، عراقی، بند

بند بر پای چون توان برخاست؟

عراقی

فال من را بگیر و جانم را - علیرضا آذر

فال من را بگیر و جانم را / من از این حال بی کسی سیرم

دستِ فردای قصه را رو کن / روشنم کن چگونه می میرم

حافظ از جام عشق خون می خورد / من هم از جام شوکران خوردم

او جهاندارِ مست ها می شد / من جهان را به دوش می بردم

مست و لایعقل از جهان بیزار / جامی از عشق و خون به دستانم

او خداوند می پرستان شد / من امیر القشون مستانم

حالِ خوبی نبود آدم ها / زیر رودِ کبود خوابیدم

هرچه چشمش سرِ جهان آورد / همه را توی خواب می دیدم

من فقط خواب عشق را دیدم / حس سرخورده ای که نفرین شد

هر کسی تا رسید چیزی گفت / هر پدر مُرده ابن سیرین شد

من به تعبیر خواب مشکوکم / هر کسی خواب عشق را دیده است

صبح فردای غرق در کابوس / رو به دستان قبله خوابیده است

مردم از رو به رو ،دَهن دیدند / مردم از پشت سر، سخن چیدند

آسمان ریسمانمان کم بود / هی نشستند و رشته ریسیدند

نانجیبیِ عشق در این است / مردِ مفلوک و مُرده می خواهد

نانجیبیِ عشق در این است / دامنِ دست خورده می خواهد

من به رفتار عشق مشکوکم / در دلِ مشتِ بسته اش چیزی ست

رویِ رویش شکوهِ شیراز است / پشتِ رویش قشونِ چنگیزی ست

من به رفتار عشق مشکوکم / مضربی از نیاز در ناز است

در نگاهش دو شاهِ تاتاری / پشتِ پلکش هزار سرباز است

مردِ از خود گذشته ای هستم / پایِ ناچارِ مانده در راهم

هم نمی دانم آنچه می خواهی / هم نمی دانم آنچه می خواهم

ناگزیر از بلندِ کوهستان / ناگریز از عمیقِ دریایم

اهل دنیای گیج در اما / گیجِ دنیای اهلِ آیایم

سهروردی منم که در چشمت / شیخِ اشراق و نور ِ غم دیدم

هم قلندر شدم که در کشفت / سر به راه تو سر تراشیدم

خانِ والای خانه آبادم / زندگی کن مرا،خیابان را

این چنین مردِ داستان باشی / می کُشی خوش نویسِ تهران را

مرگِ شعبانِ جعفری هستم / امتدادِ هزاردستانم

لشکرم یک جهان شش انگشتی ست / من امیر القشون مستانم

قلبم اندازه ی جهانم شد / شهرِ افسرده ای درونم بود

خونِ انگورهای تَفتیده / قطره قطره جای خونم بود

شهرِ افسرده ای درونم بود / خالی از لحظه های ویرانی

جاده ها از سکوت آبستن / شهرِ تنهای واقعا خالی

توی تنهاییِ خودم بودم / یک نفر آمد و سلامی کرد

توی این شهرِ خالی از مردم / یک نفر داشت کودتا می کرد

یک نفر داشت زیر خاکستر / آتشی تازه دست و پا می کرد

من به تنهاییِ خودم مومن / یک نفر داشت کودتا می کرد

یک نفر مثل من پُر از خود شد / یک نفر مثل زن پُر از زن شد

از همان جاده ای که آمد رفت / رفت و اندوهِ برنگشتن شد

کار و بارِ غزل که راکد بود / کار و بارِ ترانه هم خونی ست

آسمان در غزل که بارانی ست / آسمون تو ترانه بارونی ست

دست و پاتو بکِش،برو گمشو / این پسر زندگی نمی فهمه

واسه مردای گرگ دونه بریز / این خر از کُره گی نمی فهمه

تو سرش غیرِ شعر چیزی نیست / مُرده شورِ کتاب و شعراشو

میگه دنیا همش غم انگیزه / گُه بگیرن تمومِ دنیاشو

گُه بگیرن منو،برو بانو / واسه مردای زندگی زن شو

واسه من لای جرز،اتاق خوابه / گاوِ مردای گاوآهن شو

من کنار تو ریز می مانم / تو کنارم درشت خواهی شد

من نجیبانه بوسه خواهم زد / نانجیبانه مشت خواهی شد

اقتضای طبیعتت این است / به وجود آمدی که زن باشی

به وجود آمدی بسوزانی / دوزخی پشتِ پیرهن باشی

به وجود آمدم که داغت را / پشتِ دستان خود نگه دارم

مثل دنیای بعد از اسکندر / تختِ جمشیدِ بعد از آوارم

تختِ جمشیدِ بعد از آوارم / سر ستون های من ترَک خوردند

بعدِ بارانِ تیر باریدن / هرچه بود و نبود را بردند

شعرِ آتش به جان نفهمیدی / ماجرا مثل روز روشن بود

قاتل روزهای سرسبزم / بدتر از این همه تبر،زن بود

قبله ی تاک های مسمومم / ناخداوندِ مِی پرستانم

لشکرم رو به خمره می رقصند / من امیر القشون مستانم

چشم و هم چشمِ من خیابانی ست / که تو را باشکوه می سازد

که مرا مثل کاه می بیند / که تو را مثل کوه می سازد

مثل کوهی درشت و محکم باش / مثل فاتح نگاه خواهم کرد

آنقَدَر اَنگِ ننگ خواهم زد / دامنت را سیاه خواهم کرد

روی دستان خویش می مانی / پای این قصدِ شوم خواهی مُرد

که رکَب از تو خورده باشم / این آرزو را به گور خواهی برد

سر بچرخان و باز جادو کن / مالِ دنیای خر شدن هستم

بوسه ها را به جان من انداز / مردِ این جنگِ تن به تن هستم

چشم و لب های نیمه بازت را / ماهِ غرقابِ نور می بوسم

من زمینی،تو آسمانی را / از همین راه دور می بوسم

این که اَلابرَه دو چشمت شد / زیر پای هزار اَلفیل ام

هم خودم قاضیَم،خودم حکمم / هم هلاکیده ی اَبابیلم

پشتمان طرحِ نقشه هایی است / پشتِ هر پرده،دست در کار است

تا دهان مفت و گوش ها مفتند / پشتمان حرفِ مفت بسیاراست ...

علیرضا آذر

مدار مربع

دانلود دکلمه

چشم می گذارم - اصغر معاذی

چشم می گذارم

می شمارم آخرین نفسهایم را

قایم می شوی...

خوب می دانم کجای سینه ی منی

اما هربار دلم خواسته از من ببری...

چشم می گذاری

خودم را گم می کنم جای همیشگی ـ داخل کمد لباسهایت ـ

در آغوش پیراهنی با دکمه های باز

جایی که هیچ وقت نخواهی پیدایم کنی تا خوابم ببرد...

گاهی می ترسم از تاریکی!

چشم از من برندار...!

اصغر معاذی